Hoewel het gebruik van de modelovereenkomst al enige tijd niet wordt gehandhaafd, blijft de overeenkomst natuurlijk wel een goede start om te laten zien dat er in een arbeidsrelatie geen sprake is van loondienst.
Niels Hoorn
Sinds 1 mei 2016 horen zzp’ers en opdrachtgevers samen te werken met modelovereenkomsten. Modelovereenkomsten maken onderdeel uit van de wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (wet DBA) en zijn bedoeld om de voorwaarden te scheppen voor samenwerking tussen opdrachtgever en zelfstandige, waarbij géén sprake is van loondienst. Over de modelovereenkomst bestaan nogal wat misverstanden. Wij zetten de belangrijkste op een rij.
1. Het werken met modelovereenkomsten is verplicht.
Een modelovereenkomst is niet verplicht, maar wordt wel sterk aanbevolen. De modelovereenkomst biedt duidelijkheid over jullie onderlinge arbeidsrelatie en biedt de zekerheid dat de opdrachtgever geen loonheffingen en sociale premies hoeft te betalen. (Dit zal wel moeten als de regels in de praktijk worden gehandhaafd.)
2. Met een modelovereenkomst weet je zeker dat er in een arbeidsrelatie geen sprake is van schijnzelfstandigheid.
Nee, het invullen van de modelovereenkomst alleen is hiervoor niet genoeg. Om er zeker van te zijn dat er geen sprake is van schijnzelfstandigheid, is het essentieel dat afspraken die in de modelovereenkomst zijn vastgelegd, in de praktijk ook echt worden nageleefd. De Belastingdienst spreekt van schijnzelfstandigheid als de volgende drie kenmerken gelden voor de samenwerking tussen opdrachtgever en zzp’er:
- Loon: de opdrachtnemer krijgt een beloning die hoger is dan een onkostenvergoeding;
- Persoonlijk: de opdrachtnemer moet het werk zelf uitvoeren. Hij mag het niet uitbesteden;
- Gezagsverhouding: de opdrachtnemer voert de werkzaamheden 'onder gezag' uit.
Als deze drie kenmerken van toepassing zijn, is er volgens de Belastingdienst sprake van een dienstbetrekking en niet van zzp inhuur.
3. Een modelovereenkomst is overbodig, want de Wet DBA wordt toch niet gehandhaafd.
Niet helemaal waar. Vanaf de inwerkingtreding van de Wet DBA waren er onduidelijkheden over de modelovereenkomsten en het handhaving ervan. De overheid besloot toen om de eerste maanden niet te gaan handhaven. Deze ‘overgangsperiode’ moest opdrachtgevers, zzp’ers en de Belastingdienst de tijd geven om te wennen aan de nieuwe manier van werken. Omdat problemen zich echter bleven voordoen, werd de handhaving van de wet sindsdien keer op keer opgeschort.
Dit betekent niet dat iedereen zijn gang kan gaan. De Belastingdienst zit wel degelijk achter 'kwaadwillenden' aan. Je wordt door de fiscus als kwaadwillend gezien wanneer je opzettelijk schijnzelfstandigheid laat ontstaan of voortbestaan, ook al weet je - of had je kunnen weten - dat er feitelijk sprake is van een dienstbetrekking. Het gaat dus niet om situaties waarin sprake is van ruis is over de gezagsrelatie, maar echt om opzet, fraude of zwendel. In die gevallen kan een boete of naheffing volgen.
Los van de boetes: Hoewel het gebruik van de modelovereenkomst al enige tijd niet meer wordt gehandhaafd, blijft de overeenkomst natuurlijk wel een goede start om te laten zien dat er in een arbeidsrelatie geen sprake is van loondienst.
4. De enige die risico loopt bij het niet (goed) naleven van de modelovereenkomst, is de opdrachtgever.
De inhurende partij (opdrachtgever) is inderdaad aanspreekbaar op de invulling van de arbeidsrelatie, maar als zzp’er/freelancer ben je net zo goed verantwoordelijk. Dit betekent dat beide partijen het risico lopen van een stevige boete of naheffing bij het niet (goed) naleven van de modelovereenkomst.
5. Met een modelovereenkomst kan ik aantonen dat ik zelfstandig ondernemer ben.
Een modelovereenkomst zegt alleen iets over de arbeidsrelatie waarover jij en je opdrachtgever afspraken hebben gemaakt voor die ene opdracht. Het is geen bewijs dat jij ondernemer bent voor de inkomstenbelasting of voor de btw. Hiervoor is het nodig om te kijken naar het totaal van alle opdrachten. Lees hier meer informatie.
6. Voor elke opdracht heb ik als zelfstandige een nieuwe modelovereenkomst nodig.
Gelukkig niet. Een modelovereenkomst met een opdrachtgever is 5 jaar geldig, op voorwaarde dat gelijksoortige werkzaamheden worden uitgevoerd. Je hoeft dus niet voor elke opdracht een nieuwe overeenkomst af te sluiten.
7. De modelovereenkomst is de enige manier om schijnzelfstandigheid uit te sluiten.
De modelovereenkomst is een manier om schijnzelfstandigheid uit te sluiten, maar niet de enige. Veel zelfstandigen werken via een verloningsbureau, zoals Tentoo. In dat geval kom je op de loonlijst van Tentoo te staan, wat ook de loonheffingen en sociale premies voor jou afdraagt. Zo loop je geen enkel risico op naheffingen en boetes. Via deze werkwijze kun je ook gewoon het hele jaar voor slechts één opdrachtgever werken. Je bepaalt zelf voor wie je werkt en tegen welk tarief. Als je via Tentoo werkt, heb je bovendien geen omkijken naar de toekomstige zzp-wet (Wet DBA).
8. De modelovereenkomst geeft veel meer administratieve rompslomp dan de voorganger (de VAR).
Integendeel, het werken met modelovereenkomsten is echt eenvoudiger. Ondernemers moesten de VAR bijvoorbeeld vaak elk jaar opnieuw aanvragen. Zodra er iets in de werkvoorwaarden veranderde, moest bovendien een nieuwe verklaring worden aangevraagd. Bij de modelovereenkomst spreken jij en je opdrachtgever(s) eenmalig de voorwaarden af, waarna de overeenkomst 5 jaar geldig is. De Belastingdienst hoeft de overeenkomst ook niet vooraf goed te keuren.
9. De modelovereenkomst biedt de zzp’er minder zekerheid dan de VAR.
Toen de VAR nog werd gebruikt, gaf deze eigenlijk alleen de opdrachtgever de zekerheid dat hij een zzp’er/freelancer inhuurde. Voor de zzp’er/freelancer bood dit geen garantie of de Belastingdienst de werkrelatie alsnog zou beoordelen als verkapt dienstverband. De modelovereenkomst schept voor beide partijen (opdrachtgever en zzp'er) helderheid en is in die zin dus een verbetering.
