Het idee van het moeten hebben van concrete, haalbare doelen lijkt zwaar te wegen in onze Westerse cultuur. Zelf heb ik al vele jaren een aantal doelen en in mijn boeken schrijf ik over het belang van het stellen en proberen te realiseren van doelen. Wellicht volg jij een soortgelijke route en stel je voor jezelf ook allerlei doelen. Maar veronderstel dat we vanaf vandaag geen doelen meer stellen. Dat werkt bevrijdend en in tegenstelling tot wat je wellicht is geleerd, betekent het helemaal niet dat je stopt met dingen te bereiken. Het betekent dat je stopt jezelf te laten beperken door de doelen die je stelt.
Kijk eens naar de uitspraak: “Je komt nergens als je niet weet waar je naartoe wilt”. Dit klinkt redelijk maar als je er even wat dieper over nadenkt, dan is het niet waar. Doe het volgende experiment: trek je jas aan, ga naar buiten en wandel in een willekeurige richting. Neem alle vrijheid om wanneer je maar wilt van richting te veranderen. Na 30 minuten of een uur ben je ergens. Het enige is dat je vooraf niet wist dat je daar terecht zou komen.
En daar zit nu net de kneep. Om erachter te komen wat het doel in je leven is, je passie, zul je een open mind moeten hebben. Want alleen dan kom je op plekken waarvan je nooit had verwacht er te komen. Als je leeft zonder krampachtig te proberen een doel na te streven, ga je spelenderwijs nieuw terrein verkennen. Je leert een aantal onverwachte dingen. Je komt in verrassende omgevingen en ontmoet verrassende mensen.
Leven zonder doelen
Dus, veronderstel dat jij vanaf vandaag zonder doelen gaat leven. Af en toe zal er een doel boven komen drijven, maar dat laat je dan direct weer los. Let wel, een leven zonder doelen is niet het doel op zich, maar het is gewoon iets waar je van mag genieten omdat het je een bevrijdend gevoel geeft. Het sluit dan aan bij jouw levensstijl, jouw manier van het volgen van je passie. Een vreemd idee om zonder doelen te leven, toch? Maar je hebt de vrijheid om zo’n levensstijl te ontwikkelen.
Het grote probleem van het hebben en nastreven van doelen ken je ongetwijfeld ook. In het verleden koos ik drie of meer doelen per jaar en daarna voor elke maand een doelstelling die past bij het uiteindelijke doel. Vervolgens probeerde ik in kaart te brengen wat ik elke week moest doen en daarna probeerde ik mijn aandacht op die stappen te richten.
Maar om een of andere reden werkte het vaak niet. Je herkent het? Je weet dat je aan de actiepunten moet werken en je probeert het eindresultaat scherp te houden om jezelf te motiveren. Maar zo’n actiepunt of stap kan iets zijn waar je een hekel aan hebt en daarom stel je het uit. Je gaat iets anders doen, controleert je e-mail, Facebook-pagina of je dommelt even weg. En daarmee schuiven je wekelijkse en maandelijkse doelstellingen naar achteren of zelfs opzij. Je raakt ontmoedigd, omdat je geen discipline hebt. En de doelen zijn moeilijk te bereiken. Wat dan? Je bekijkt je doelen opnieuw en formuleert ze nog een keer, maar nu met andere woorden. Je schrijft een paar nieuwe – gemakkelijker te halen – wekelijkse doelstellingen en actiepunten op. Je weet welke stappen je moet zetten. Je had voor jezelf een doel en dat wil je halen.
Natuurlijk loopt het in de praktijk niet altijd zo. Soms bereik je een doel en ervaar je een gevoel van verbazing. Vaak bereik je ze echter niet en geef je jezelf daar de schuld van. Maar ik zal je een geheim vertellen: jij bent niet de oorzaak van het probleem. Het is de manier waarop we met doelen omgaan. Een systeem met doelen als uitgangspunt vormt de basis voor mislukking. Zelfs wanneer je de dingen – de actiepunten – precies goed doet, is het geen ideale situatie. De reden? Je bent heel beperkt in je acties. Wanneer je iets niet wilt doen, moet je jezelf dwingen om het te doen. Je pad ligt vast, daarom heb je geen ruimte om nieuw, onontgonnen gebied te verkennen. Je moet het plan volgen, zelfs als je veel liever iets anders wilt doen. Iets wat je wel heel graag doet. Soms zou je willen dat het werken met doelen wat meer flexibel zou zijn, maar niets is zo flexibel en bevrijdend als het hebben van geen doelen!
Maar hoe ziet dat er dan uit in de praktijk?
Hoe zou jouw leven eruit zien als je geen doelen zou hebben? Heel anders dan een leven met doelen, want je stelt geen doelen voor een jaar of voor een maand. Ook niet voor een week of een dag. Je houdt je niet bezig met het volgen van de voortgang of de te ondernemen stappen of actiepunten. Je hoeft zelfs geen to-do-lijst te maken, maar het kan geen kwaad om soms wat geheugensteuntjes op te schrijven.
Wat doe je dan wel? De hele dag op de bank hangen en TV kijken? Nee, want als je niets doet, gebeurt er ook niets. Je doet wat je moet doen, maar stelt je open voor nieuwe dingen. Op een gegeven moment zul je iets vinden wat je fascinerend vindt, waar je gepassioneerd van raakt en wat je wilt doen. Dat je geen doelen hebt, betekent dus niet dat je niets doet – je kunt iets creëren, je kunt iets produceren, je kunt je passie volgen.
In de praktijk is dat iets heel bijzonders: je wordt wakker en je gaat doen waar je passie ligt. Bijvoorbeeld beeldhouwen, schilderen, schrijven, lesgeven, kinderspeelgoed maken, een bedrijf leiden, met je kinderen spelen. Er is geen beperking, want je voelt je vrij en je bent vrij.
Aan het eind van de dag merk je dan dat je vaak meer hebt bereikt dan wanneer je zou werken met doelen, want je doet altijd iets wat je fantastisch vindt en dat bij je past. Maar of je nu wel of niet iets bereikt, speelt geen rol. Het enige wat telt is dat je – altijd – iets doet waar je van houdt. En dan kun je op leuke plekken komen waar je vaak ook nog eens interessante mensen ontmoet. Plekken waarvan je het bestaan niet kende en niet wist dat je daar zou komen toen je je jas aantrok en de deur uitging.
“Je hebt hersenen om na te denken en je hebt schoenen aan je voeten. Je kunt in elke richting gaan die je maar kiest.” Dr. Seuss (Amerikaans kinderboekenschrijver)
Laat me weten hoe ‘doelloos’ jij in 2015 wilt zijn, wellicht kruisen onze paden elkaar en hoor ik van je hoe jij hebt geleerd vrij en zonder beperkingen te leven.
