Logischerwijs verminderd door die groei van de zzp'ers ook de inkomsten van loonbelasting en premies. Maar wat is nu eigenlijk de oorzaak van die explosieve groei en wat zijn de gevaren? Misschien blijkt wel dat de aangekondigde fiscale maatregelen niet bedoeld zijn om de zzp'er te “pakken “maar juist om onze verzorgingsstaat van de ondergang te redden. Laat ik maar eens een poging doen om het een keer van de andere kant te bekijken.
Arbeidsrecht
Arbeidsrecht en het sociale stelsel hangen nauw samen. Je kan eigenlijk spreken van een soort piramidestelsel waarbij de top wordt gevormd door de Wet op de Arbeidsovereenkomst. Voor de liefhebber art 7:610 van het BW. Daarin is geregeld dat er sprake is van een arbeidsovereenkomst als er aan slechts drie criteria is voldaan in de relatie tussen werkgever en werknemer. Arbeid tegen een loon in een gezagssituatie voor een duur langer dan drie maanden. Dat betekent dus dat als een werkgever langer dan die drie maanden gebruikt maakt van de diensten van een ingehuurde kracht hij eigenlijk een arbeidsovereenkomst zou moeten sluiten. En dat was nou net niet de bedoeling. Van de werkgever. Immers als die werkgever met zzp'ers zou gaan werken bespaart hij de kosten van loonbelasting en sociale premies en dus gaan zijn loonkosten fors omlaag. En dat is nu net de trend die we allen kunnen zien en gelijk ook de explosieve groei van het aantal zzp'ers verklaart. Echter staat deze ontwikkeling haaks op de wetgeving en is dus een omzeiling van de belasting en sociale premieplicht. In 2003 zag de Tweede Kamer al een ontwikkeling in die richting. Om mensen de mogelijkheid te geven om zelfstandig te worden werd toen de VAR (Verklaring Arbeidsrelatie) ontworpen. Deze kan door zzp'ers worden gebruikt als bewijsstuk van zelfstandigheid. Met deze verklaring op zak wordt de opdrachtgever of werkgever gevrijwaard van de sociale premieplicht. Voorwaarde is wel dat de zzp'er een echte ondernemer is en niet dat hij of zij in een verkapt loondienstverband terecht komt. En hier is het dus fout gegaan
Ik zal dat duiden door een eenvoudig voorbeeld
Stel: Een bakkerij aan de rand van een nieuw te bouwen Vinex wijk ziet dat hij veel meer omzet zou kunnen maken in de toekomst. Hij besluit zijn processen te gaan automatiseren met als doel zijn productiecapaciteit te verhogen. Hij huurt een jonge zelfstandige IT-er in om dat voor hem te regelen. Dat kan, want voor dit soort situaties is de VAR bedoeld. Voorwaarde is wel dat die IT-er een echte ondernemer is en dus ook nog meer opdrachtgevers heeft. Bovendien behoort het bouwen van een IT-omgeving niet tot bedrijfsactiviteiten van de bakker. Maar de eigenaar van de bakkerij kan ook anders redeneren, hij besluit zijn productiecapaciteit uit te bouwen door een zelfstandig bakker in te huren en zo aan de vraag te voldoen. En hier is dus de VAR uitdrukkelijk niet voor bedoeld. Immers als de bakker meer personeel wil dient hij volgens het genoemde art BW 7:610 gewoon een bakker in dienst te nemen.
De ontwikkeling
De ontwikkeling van de laatste jaren is dat er steeds meer “bakkerijen”, ”bakkers” op zzp basis opdrachten verstrekken. In de financiële sector, de gezondheidszorg, de bouwsector maar ook op kleinere schaal is dit aan de orde van de dag. Er is sprake van een niet legitieme verschuiving van loondienstverbanden naar pseudo dienstbetrekkingen. En daar kleeft een hele reeks van nadelen aan. Een van de grootste gevaren van deze ontwikkeling is domweg het feit dat de pot met belastingopbrengsten en sociale premies fors minder gevuld gaat worden. Voorzichtige schattingen van nu belopen al enige honderden miljoenen. Dat is extra tragisch omdat er in de toekomst zeker in sociale verzekeringspot door de demografische ontwikkelingen er eigenlijk meer in moet dan minder. Als de verschuiving naar pseudo dienstbetrekkingen zich voortzet zal het gat alleen maar groter worden. Een ander nadeel is dat er op de werkvloer twee soorten werknemers ontstaan. De ene betaalt wel sociale premies en is dus verzekerd, de ander niet en loopt dus onverzekerd rond. Ons sociale stelsel is altijd gefundeerd geweest op het solidariteitsbeginsel, de ontwikkelingen van nu slaan die fundamenten genadeloos weg.
Zou dat misschien de reden zijn van de aangekondigde maatregelen die, helaas, de echte ondernemers keihard treffen?
