#ZZPUpdate week 15: Opmars van zzp’ers ook in 2023 niet te stuiten, strijd Temper en FNV over schijnzelfstandigheid van zzp’ers en zzp’ers zijn onmisbaar in de zorg
De opmars van zzp’ers in Nederland lijkt niet te stuiten. In het eerste kwartaal van 2023 zijn er 129.622 bedrijven bijgekomen, waarvan het merendeel uit zzp’ers bestaat. Het aantal starters groeide in een jaar tijd met 12,6%, van 67.359 nieuwe zelfstandigen zonder personeel in het eerste kwartaal van 2022 naar 75.825 nieuwkomers aan zzp’ers in kwartaal één van 2023.
Nederland telt op dit moment 2.356.554 bedrijven, blijkt uit de inschrijvingen bij de Kamer van Koophandel. Het aantal zzp’ers nam sinds het uitbreken van de coronacrisis begin 2020 alleen maar toe, vooral in de sectoren zorg, onderwijs en bouw. Het afgelopen jaar lieten de horeca (29%), detailhandel (25,5%), zakelijke dienstverlening (21,9%) en cultuur, sport en recreatie (20,6%) de grootste groei zien. Bij de financiële instellingen, groothandel en land- en tuinbouw nam het aantal zzp’ers het sterkst af. Nederland telt momenteel ruim 1,24 miljoen zelfstandigen.
Volgens Joris Knoben, hoogleraar Strategie en Ondernemerschap aan de Tilburg School of Economics and Management, is het opvallend dat het aantal ondernemers maar blijft stijgen. “Dit laat zien dat het ondernemerschap voor een steeds grotere groep mensen een aantrekkelijke optie is. Kanttekening hierbij is wel dat deze stijging voor het overgrote deel komt door groei in het aantal zzp'ers. In vrijwel alle sectoren, van zorg tot bouw, is deze groep sterk in omvang toegenomen.”
In de eerste drie maanden van 2023 stopten er ook meer ondernemers dan in dezelfde periode een jaar eerder: 46.205 tegen 40.114. Ofwel: ongeveer 15% meer. Er gingen ook meer bedrijven failliet: 641 tegenover 409. Een toename van 57%. Het wordt als een inhaaleffect van corona gezien, toen veel bedrijven werden gesteund met overheidsmaatregelen.
Temper en FNV strijden over schijnzelfstandigheid zzp’ers
Vakbonden FNV en CNV willen dat de rechter beslist dat mensen die via het online platform Temper werken dat als werknemer of uitzendkracht doen. Met zo’n overeenkomst zijn ze beschermd bij ziekte en kunnen ze pensioen opbouwen. Temper zegt geen werkgever te zijn. Volgens het Nederlandse online platform waar freelance flexwerkers en het bedrijfsleven met elkaar in contact komen over kortlopende klussen zijn de Temper-medewerkers zelfstandig ondernemers.
Er loopt al sinds 2020 een rechtszaak over deze kwestie. Temper roept sinds begin dit jaar mensen op om te melden aan de rechtbank dat zij zelfstandig ondernemer zijn. Tot nu toe hebben duizenden zzp'ers dat gedaan, zegt oprichter Niels Arntz van Temper. “Mensen die het digitale prikbord van Temper gebruiken zijn vaak jonge mensen. Zij maken bewust de keuze om op een hele flexibele manier bij te verdienen, maar daar lijkt FNV geen boodschap aan te hebben.”
Volgens FNV zijn platformwerkers in 9 van de 10 gevallen werknemers. Ze vallen volgens de vakbond onder gezag en ze moeten orders en restricties opvolgen. Het zijn schijnzelfstandigen, aldus FNV. Temper stelt dat ꞌmensen die bijverdienen bij Temper automatisch en kosteloos verzekerd zijn tegen aansprakelijkheid, ongevallen en ziekteꞌ. Volgens het platform willen hun medewerkers juist hun vrijheid behouden. Temper laat weten er graag in een gesprek met FNV uit te willen komen.
De pogingen van het kabinet en sommige zorginstellingen om af te komen van zzp’ers in de zorg en zorgondernemers zullen tot nieuwe problemen leiden. Wat wél kan helpen, is betere regelgeving, zeggen de zorgspecialisten Jac de Bruijn en Matthijs Heijstek.
Het aantal zorgondernemers dat zich toelegt op de zorg aan mensen met een verstandelijke beperking groeit al tijden. Zowel het aantal kleinschalige wooninitiatieven als het aantal zzp’ers in de zorg is de afgelopen toegenomen. Uit het recente rapport van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) blijkt dat het toezicht op zorgondernemers faalt. Minister Conny Helder (Langdurige Zorg) wil het aantal zorg-zzp’ers terugdringen. Volgens de zorgspecialisten De Bruijn en Heijstek dreigt de minister daarmee het kind met het badwater weg te gooien. “De zorg kan nu eenmaal niet zonder zorgondernemers en zzp’ers. Betere regelgeving zou wel helpen.”
“Zorgondernemers zijn hard nodig om de problemen in de zorg aan mensen met een verstandelijke beperking op te lossen. De minister en de bestuurders moeten ze daarom niet afzonderen, maar op een gelijkwaardige plaats zetten met reguliere zorgorganisaties en zorgmedewerkers. Dat betekent ook dat ze aan dezelfde kwaliteitseisen moeten voldoen. Het begint bij het stellen van kwaliteitseisen. Bemiddelingsbureaus van zzp’ers moeten zich laten certificeren en zorgondernemers moeten dezelfde inkoopvoorwaarden krijgen als reguliere zorginstellingen. Dat vergt een kwalitatieve herziening van ons zorgstelsel.”
ꞌMet verplichte AOV straf je zzp’ers, niet de werkgeversꞌ
De aangekondigde verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) voor zzp’ers is een stap in de verkeerde richting. Dit zegt cabaretier Tom Lash in een opiniestuk in de NRC. “Had de minister écht iets willen doen om de sociale zekerheid van dit soort ꞌondernemers-bij-gebrek-aan-beterꞌ te verbeteren, dan was het logischer geweest een heldere maximumpremie vast te stellen en uitsluitingen op basis van ziektegeschiedenis niet toe te staan. Om zo een AOV voor alle zzp’ers een haalbaar doel te maken.”
Of nog beter: erken dat deze zzp’ers in de basis gewoon werknemers zijn met een hoop verschillende werkgevers, stelt Lash. “Voeg een bijdrage voor de bekostiging van een AOV verplicht toe aan iedere factuur. Zo leg je het probleem neer bij de werkgever (zoals ook bij gewone dienstverbanden het geval is) en is het voor bedrijven niet langer interessanter om met schijnzelfstandigen te werken. De basisregel is dan: wie iemand aan het werk wil zetten, zal op enige wijze moeten bijdragen aan diens vangnet. Of dat nou in vaste dienst of als freelancer is.”
Lash behoort tot de 80% van de zzp’ers in Nederland die geen AOV hebben. Hij is naast zzp’er in de culturele sector ook nog ex-kankerpatiënt. “Anders gezegd: ik ben een soort negatieve combo breaker voor hypotheekverstrekkers en verzekeraars. Een wandelende risicovolle kostenpost. Het wordt dus maar afwachten met wat voor premies de verzekeraars gaan komen en hoeveel tumor-verdubbelaars daar nog op toegepast gaan worden.”
Lash verricht werk in een branche waar nu eenmaal geen of nauwelijks vaste banen bestaan. “Om bij mijzelf te blijven: er zijn nou eenmaal geen cabaretkantoren waar je als cabaretier in vaste dienst kunt. Deze groepen hebben echter wel last van de afschrikmaatregelen die de overheid bedenkt om je richting een vast contract te bewegen.”
Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) start in samenwerking met het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) een grootschalig onderzoek naar de werkbeleving van zzp’ers in de sectoren zorg en welzijn. Het doel van het onderzoek is om inzicht te krijgen in hoe zzp’ers hun werkzaamheden in de zorgbranche ervaren en waarderen. De resultaten van het CBS-onderzoek helpen om het beleid van werkenden in de sectoren zorg en welzijn meer op maat te maken.
Het CBS heeft van de Belastingdienst gegevens gekregen over zzp’ers in de sectoren zorg en welzijn via de registratie van de winstaangifte. Op basis van dit adressenbestand zijn zzp’ers uitgenodigd om aan het onderzoek deel te nemen en verschillende vragen te beantwoorden. Bijvoorbeeld: Waarom werkt u als zzp’er in de sector zorg en welzijn? Hoe zien uw werkzaamheden eruit? Hoeveel uur per week werkt u? Hoe tevreden bent u over uw werk als zzp’er? En hoe lang bent u al zzp’er?
Het onderzoek naar de werkbeleving van zzp’ers in de zorg en welzijn is nieuw. Het is nog onbekend wanneer de definitieve resultaten worden gepresenteerd.
Bedankt voor je interesse in deze download. Wij hebben deze download beschikbaar gesteld via zzpmodelovereenkomsten.nl, je kunt jezelf daar gratis aanmelden, online het model invullen, online ondertekenen en bewaren. Klik hier om jezelf gratis aan te melden.
Volg deze link om het door jouw opgevraagde item in te kunnen zien.
Je bent ingelogd en kunt direct downloaden!
Om een bestand te kunnen downloaden of in te kunnen zien, moet je ingelogd zijn. Login of registreer jezelf gratis!