Deze index liet in 2015 een positieve trend zien, met name door het grote aantal opdrachten, de forse toename van het aantal zp’ers en een langere opdrachtduur. Een afnemend aantal contractuele uren per week en stagnerende uurtarieven, weerhielden de index ervan verder te stijgen.
Voorzichtig economisch herstel
Van het CPB mogen we spreken van voorzichtig economisch herstel. Zelfstandig professionals profiteren hier doorgaans als eerste van, aangezien bedrijven meer bereid zijn te investeren en hiervoor in hoge mate tijdelijke kennis van buiten de organisatie inhuren. Dit leidt in 2016 tot meer opdrachten voor zp’ers, bijvoorbeeld voor projectmanagers, adviseurs en IT-specialisten. Ook het aantal zelfstandigen dat de markt betreedt, neemt met meer economische zekerheid toe. Waar in 2015 het aantal zelfstandigen in Nederland al snel steeg, zet deze trend in 2016 door. Doordat zowel het aanbod van tijdelijke arbeid als de vraag ernaar toeneemt, is de verwachting dat het uurtarief van de zp’er in 2016 gemiddeld geen grote veranderingen laat zien. Uitzonderingen hierop zijn vakgebieden waar het aantal professionals schaarser is, zoals in diverse specialismen binnen de IT.
Flexibilisering
Een sterke sociale trend die al jaren zichtbaar is, zet ook in 2016 en daarna door: de flexibilisering van de arbeidsmarkt. Aan de aanbodzijde is het sterk toenemende aantal zp’ers hier een duidelijke uitwas van. Aan de andere kant onderkennen bedrijven in steeds grotere mate de voordelen van een ‘flexibele schil’. Gert-Jan Schellingerhout, algemeen directeur van kennisbemiddelaar HeadFirst en initiatiefnemer van ZP Facts: ‘Steeds meer organisaties huren professionals van buiten hun organisatie in om tijdelijk van hun expertise gebruik te maken. Bij organisaties die al overtuigd waren van het nut van deze flexibele kenniswerkers zien we de verhouding vast-flex verder opschuiven. We verwachten dat die verhouding in 2016 en de jaren erna blijft verschuiven tot het ongeveer fifty-fifty is.’
Young selfemployed professional
De gemiddelde leeftijd van zelfstandig professionals ligt op dit moment rond de 47 jaar. Naar verwachting gaat dit in 2016 en daarna dalen. Dr. Melody Barlage van de Universiteit van Tilburg, die het onderzoek voor ZP Facts uitvoert: ‘We zien dat steeds meer young professionals, met name in de IT en creatieve beroepen, de keuze maken al vanuit de schoolbanken als zp’er te starten. Zij zijn op zoek naar korte, tijdelijke, interessante opdrachten. Met de opkomst van deze groep zp’ers gaat de gemiddelde leeftijd zonder meer dalen. Tevens voorzien we een daling in de gemiddelde duur van opdrachten, die momenteel nog gemiddeld circa 15 maanden is.’
De dalende gemiddelde leeftijd heeft ook zijn weerslag op het gemiddelde uurtarief, volgens Barlage: ‘De hoogte van het uurtarief hangt sterk samen met de kennis, kunde en ervaring van de zp’er. Hij bereikt doorgaans op 56-jarige leeftijd zijn piek qua uurtarief. De young selfemployed professional moet nog een portfolio/cv opbouwen en vraagt zodoende een lager uurtarief voor zijn diensten. Dit heeft een drukkend effect op het gemiddelde uurtarief.’
Politieke invloed
Met de Wet Werk en Zekerheid maakte de overheid in 2015 het statement dat er minder afstand moet komen tussen vaste en flexibele arbeid. Daarnaast zorgen discussies over verplichtstelling van verzekeringen en pensioenen en getouwtrek over de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties voor veel reuring. Dit brengt onzekerheden met zich mee die opdrachtgevers en zp’ers ervan zouden kunnen weerhouden met elkaar in zee te gaan. Schellingerhout ziet dat anders: ‘Veel van de onduidelijkheid rond de vervanging van de VAR is al verdwenen. Oplossingen voor organisaties om zp’ers in te kunnen blijven huren, zijn er al. Stoppen met de inhuur van zelfstandigen is ook niet aan te raden. Het biedt organisaties specialistische expertise en de broodnodige flexibiliteit.’
Op basis van alle ontwikkelingen ligt het in de lijn der verwachting dat de ZP Index een stijging gaat laten zien.
