Uitslag ZZP Enquete CBS - 5 opvallende feiten over zzp'ers

Zzp’ers zijn in toenemende mate tevreden over hun keuze voor het zelfstandig ondernemerschap. Driekwart van de in totaal 1.299.000 zelfstandigen is bezig met de toekomst van het bedrijf en 9 op de 10 zzp’ers investeert in nieuwe kennis en vaardigheden. De toekomstgerichtheid toont zich ook in de zorg voor de oude dag. Ongeveer 86% van de ondernemers heeft iets geregeld als pensioenvoorziening. Bovendien treffen meer zzp’ers (65%) een financiële voorziening tegen het risico op arbeidsongeschiktheid.

Dit zijn enkele van de belangrijkste uitkomsten uit de Zelfstandigen Enquête Arbeid (ZEA) 2023, die het CBS en TNO in samenwerking met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid voor de vijfde maal heeft gehouden. Het grootschalige onderzoek vond plaats onder 7.000 zelfstandig ondernemers, voornamelijk zzp’ers (6.000) en voor een kleiner deel (1.000) zmp’ers, zelfstandigen met personeel. We zetten de 5 belangrijkste conclusies op een rij.

1- Autonomie, regie over het eigen leven en beter inkomen

Het CBS en TNO gaan begin 2023 uit van 1.299.000 zelfstandig ondernemers in Nederland, waarvan 1.084.300 zzp’ers en 214.700 zmp’ers. Zzp’ers zijn gelukkiger dan ooit: 82% is in zijn sas met het werk en 8 op de 10 zzp’ers is blij met de arbeidsomstandigheden. Ter vergelijk: de tevredenheid van werknemers in loondienst ligt iets lager, op 78%. Slechts 10% van de zzp’ers wil eigenlijk terug in loondienst.

Het geluk van de zzp’ers vloeit mede voort uit de autonomie en de regie over het eigen leven. Vele zzp’ers (42%) zijn ooit als zelfstandige begonnen omdat zij hun eigen werktijden en werklocatie willen bepalen. Ongeveer 30% zocht een nieuwe uitdaging en een gelijk percentage wilde niet meer onder een baas werken. Een kwart van de zzp’ers begon voor zichzelf om een beter inkomen te genereren.

2 - Investeren in kennis en vaardigheden en sparen voor de oude dag

Zzp’ers zijn in ruime meerderheid (66%) niet bang om risico’s te nemen, ze hebben een focus op de toekomst (75%) en ze investeren in nieuwe kennis en vaardigheden (89%). Ongeveer de helft van de ondervraagde zelfstandig ondernemers volgde de afgelopen twee jaar een cursus of opleiding. Dat het inkomen wisselend en onzeker is, is voor steeds minder zzp’ers een probleem. In 2015 vond 14% van de zelfstandigen dit vervelend, in 2023 is een onzeker inkomen voor 24% van de zelfstandig ondernemers geen hinderpaal.

Maar liefst 85% van de zzp’ers heeft een financiële regeling getroffen voor de oude dag. Dit percentage loopt elk jaar iets op. De meeste zelfstandig ondernemers (52%) sparen of beleggen voor hun pensioen. Een kleiner percentage (44%) spaart via een pensioenfonds van een voormalige of huidige werkgever en circa 36% beschouwt zijn of haar koopwoning als pensioenvoorziening.

3- Aantal zzp’ers met een arbeidsongeschiktheidsverzekering neemt toe

Volgens het CBS en TNO neemt het aantal zelfstandigen met een arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) ook toe. Begin 2023 had 65% van alle zzp’ers een AOV, een lichte stijging met 2% ten opzichte van 2021. Gelijktijdig leeft er de wens bij de zelfstandig ondernemers (46%) voor een collectieve voorziening voor ziekte en pensioen. Dat dit er (nog) niet is, vinden de zzp’ers vervelender dan klanten die te laat betalen (41%) en onzekerheid over het inkomen (34%). Het kabinet is van plan om in 2027 een verplichte AOV voor ondernemers in te voeren. Daarnaast onderzoekt de overheid hoe zzp’ers eenvoudiger voor hun pensioen kunnen sparen.

4 - Regeldruk beperkt de vrijheid van ondernemen

Ondernemen is vrijheid, zo vinden veruit de meeste zelfstandigen. De zzp’ers en zmp’ers hebben in toenemende mate last van de regeldruk in Nederland. Waar in 2021 37% moeite heeft met de grote hoeveelheid regels, wetten en instanties, is dit percentage zelfstandigen in 2023 gestegen naar 41%. Koploper zijn de zelfstandigen in de landbouw. Ruim 8 op de 10 ondernemers ervaart het bijhouden van wetgeving en het voldoen aan allerlei regels in instanties als een last.

De vrijheid van ondernemen toont zich ook in het geringe percentage zzp’ers (6%) dat via platformen als bijvoorbeeld Werkspot of Freelancer.nl werkt. Degenen die het wel doen, beschouwen het als een gemakkelijke manier om aan opdrachten te komen of ze zijn hier voor hun voortbestaan van afhankelijk. Circa 30% van alle platformwerkers verdient 60% tot 100% van hun omzet via een digitale marktplaats.

5 - Weinig zzp’ers lid van een belangenorganisatie

Tot slot is het aandeel zzp’ers en zmp’ers dat lid is van een specifieke belangenorganisatie voor zelfstandigen iets afgenomen: het percentage is gedaald van 40% in 2021 naar 36% nu. Betrekkelijk weinig zzp’ers (6%) zijn lid van een onafhankelijke zzp-belangenvereniging of een zzp-organisatie binnen een vakbond (3%). In de zorg is het lidmaatschap van belangenorganisaties het hoogst (775), in de bouw is dat het laagst (20%).