Verborgen werkeloosheid bij zzp'ers?

Nederland heeft, ondanks de crisis, een van de laagste werkloosheidscijfers van de EU.
 
Schijn
Maar dat is een beetje schijn. Want een groot deel van de economische pijn wordt opgevangen door de zelfstandigen zonder personeel, de zogeheten zzp-ers. Er zijn 750.000 in Nederland. En zij voelen de crisis wel degelijk.

'Verborgen werkloosheid'
Ferdinand Grapperhaus, hoogleraar arbeidsrecht en kroonlid bij de Sociaal-Economische Raad (SER), waarschuwt voor verborgen werkloosheid onder zelfstandigen zonder personeel (zzp'ers).

De inkomsten van zelfstandigen lopen hard terug en veel van hen verdienen minder dan een minimuminkomen, aldus Grapperhaus.
 
Onder minimum
Uit nieuw onderzoek in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken uitgevoerd door onderzoeksbureau EIM - blijkt dat 33 procent van de zzp'ers een omzet heeft die lager ligt dan 25.000 euro. 47 procent van de zelfstandigen kan niet terugvallen op een alternatief gezinsinkomen. De SER berekende eerder dat 60 procent van de zelfstandigen na aftrek een bedrag onder een minimuminkomen overhoudt.

Grapperhaus: "We houden onszelf voor de gek. Dit is natuurlijk verborgen werkloosheid. Er zit een groep bij die zzp'ers die gewoon weer een dienstverband wil. Dat is een groot aantal extra werklozen." Van de zelfstandigen zegt twaalf procent eigenlijk liever een vaste baan te willen.

40.000
Onderzoeksbureau EIM gaat uit van 400.000 zzp'ers. Grapperhaus: "Twaalf procent, dan praat je al gauw over 50.000 mensen die je moet optellen bij de werklozen. Dan gaan de werkloosheidscijfers met 9 procent omhoog."
 
Schulden
Joke de Kock, voorzitter van de vereniging voor schuldhulpverlening (NVVK), zegt een grote toename te zien in het aantal zelfstandige ondernemers dat zich meldt met schuldenproblematiek. De Kock: "Ter vergelijking: enkele jaren geleden zagen we er één of twee per maand in de regio Tilburg. Nu zijn het er tientallen per maand die zich bij onze kantoren melden."

Ook blijken zelfstandige ondernemers slecht verzekerd. Maar 20 procent van de zzp'ers heeft een verzekering tegen inkomstenderving door ziekte. En slechts 38 procent is verzekerd tegen arbeidsongeschiktheid.

Vangnet
Grapperhaus bepleit daarom een nieuw sociaal vangnet voor zzp'ers. Ze zouden gelijke rechten en plichten moeten krijgen als werknemers in loondienst. Grapperhaus: "Ik vind dat we dit structureel moeten aanpakken. Zorg voor een overkoepelend criterium: of je nu in dienstverband of als zelfstandige werkt, je draagt verplicht bij aan verzekeringen voor ziekte, arbeidsongeschiktheid of inkomensverlies. En daar kun je dus ook aanspraak op maken als je je werk kwijtraakt."
 
Tweede Kamer
Ook een meerderheid in de Tweede Kamer maakt zich zorgen over de positie van zelfstandige ondernemers. Paul Ulenbelt (SP): "Niemand weet precies hoe de orderportefeuilles van zzp'ers aan het teruglopen zijn. Maar de berichten die ik hoor geven aan dat het gaat om een forse achteruitgang en dat is dus verborgen werkloosheid."

Mariëtte Hamer (PvdA) waarschuwt voor de risico's voor de samenleving. Hamer: "Ik denk dat dit een groot en groeiend probleem is. Iets wat we nu moeten aanpakken, omdat we anders straks heel veel mensen hebben die thuis zitten zonder dat ze voldoende inkomen hebben, niet kunnen rondkomen en uiteindelijk toch een beroep zullen moeten doen op de bijstand. En daar hebben we met z'n allen last van."

Eddy van Hijum (CDA): "Zelfstandigheid biedt ook heel veel voordelen, voor je arbeidssituatie en ook voor je inkomen. Maar we zullen met name aandacht moeten houden voor de sociale zekerheid en voor een vangnet voor deze groep. En ook de toegankelijkheid tot goede verzekeringen vind ik een nadrukkelijke rol voor de overheid."

Waardering
Minister Kamp van Sociale Zaken laat in een reactie weten grote waardering te hebben voor zelfstandig ondernemers. Wel maakt hij zich zorgen om het geringe aantal verzekerde zzp'ers. Kamp: "Hoewel de markt veel mogelijkheden voor ondernemers biedt om zich tegen deze risico's te verzekeren, maken weinigen daar gebruik van. Ik laat onderzoeken waarom niet. Dit onderzoek zal begin 2012 worden afgerond."

In Nieuwsuur een gesprek met Ferdinand Grapperhaus en Joke de Kock over de verborgen werkloosheid onder zzp'ers.