#ZZPUpdate week 27: Zzp’er werkt veel meer dan een werknemer, nieuw protest van cultuursector tegen btw-verhoging, controle schijnzelfstandigheid wekt beroering
Zzp’ers werken gemiddeld ruim een werkdag meer per week dan werknemers in loondienst. Dat blijkt uit een analyse van CBS-gegevens door data PR-bureau Tijd voor Publiciteit. Zelfstandige ondernemers steken gemiddeld negen uur per week meer in hun werk dan mensen met een vaste baan. Mannelijke zzp’ers spannen de kroon: zij komen aan een gemiddelde werkweek van bijna 46 uur. Een man in loondienst werkt dertien uur minder per week.
Het verschil is bij vrouwen aanzienlijk kleiner. Vrouwelijke zzp’ers werken gemiddeld bijna 29 uur per week, vrouwen in loondienst 23 uur per week. Vrouwelijke werknemers zagen hun werkweek in de afgelopen tien jaar wel gemiddeld ruim een uur langer worden. Ondernemende vrouwen zijn anderhalf uur per week langer werken. Mannelijke zzp’ers zijn tussen 2013 en 2023 gemiddeld één uur per week minder gaan werken.
Volgens de onderzoekers maken zzp’ers vooral om financiële redenen meer uren dan werknemers in loondienst. Op deze manier lukt het om goed of beter rond te komen. Hoewel zzp'ers relatief veel tijd aan werk kwijt zijn en soms financiële zorgen hebben, zijn zij doorgaans mentaal gezonder dan mensen in loondienst. De CBS-data laten zien dat een op de negen zelfstandig ondernemers te maken heeft met burn-outklachten. Bij werknemers is dat liefst 19%.
Een grote groep van 45 organisaties in de culturele sector heeft deze week in een brief aan de Tweede Kamer nadrukkelijk verzocht om de geplande btw-verhoging voor hun producten en diensten te schrappen. Volgens het brede bondgenootschap, dat honderden organisaties uit de cultuur-, sport-, media-, boeken-, evenementen- en horecasector vertegenwoordigt, zal de btw-verhoging 'als een sloophamer inslaan op de financiële positie van deze sectoren'. Circa 82% van de zzp’ers in de cultuur- en mediasector verwacht dat de btw-maatregel hen gaat raken in hun inkomen.
Het cultuurcollectief wil dat de Kamer de btw-kwestie bespreekt. “De verhoging van het btw-tarief van 9% naar 21% zal een extra belasting leggen op de kostbare vrije tijd, nieuwsgierigheid en gezondheid van miljoenen Nederlanders. Zo zullen zeven miljoen sporters worden geraakt.” Daarnaast zijn de vele zzp’ers in de sector bang hard geraakt te worden. “Nu al verdienen deze zzp’ers jaarlijks 35% minder dan andere zzp’ers in Nederland. Zij beoordelen hun gemiddelde inkomen van € 17.500 per jaar met een rapportcijfer van 6,1. De cultuur- en mediasector zijn verantwoordelijk voor 3,4% van het bruto binnenlandsproduct.”
De organisaties willen de lastenverzwaring van tafel hebben, gezien de enorme gevolgen die zij schetsen. Volgens de initiatiefnemers leidt de btw-verhoging tot 4 miljoen minder verkochte boeken, 3,2 miljoen minder cultuurbezoekers, 500.000 Nederlanders die stoppen met sporten en ruim 500 miljoen euro aan minder inkomsten voor zzp’ers, kunstenaars, mkb’ers, festivals, sportclubs, en creatievelingen.
Inspectie wil dat zorginstellingen diploma’s zzp’ers beter controleren
De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) wil dat zorgwerkgevers de diploma’s, cv’s en Verklaringen Omtrent Gedrag van zzp’ers beter controleren. Er is het sterke vermoeden van identiteitsfraude, omdat bepaalde zzp’ers op papier onrealistische werkuren draaien. Zorginstantie 's Heeren Loo, een landelijke organisatie voor zorg aan mensen met een verstandelijke beperking, controleert inmiddels alle freelance medewerkers op hun diploma's en kwalificaties na aanwijzingen van fraude.
IGJ heeft samen met andere inspecties onderzoek gedaan naar misbruik met diploma's en stages, vooral in de gehandicaptenzorg en jeugdzorg. Volgens hen wordt er in de zorgsector gefraudeerd met diploma's, incasseren zorgaanbieders geld met ongekwalificeerd personeel en zijn er serieuze fraudenetwerken ontstaan. Er zijn zorgen over malafide bemiddelingsbureaus met zzp’ers, die strenger dienen te worden gecontroleerd.
De Inspecties gaan directer samenwerken met het Openbaar Ministerie en de Arbeidsinspectie. “Het beeld dat uit de verkenning is gekomen, is zorgelijk. De toenemende verwevenheid met criminaliteit maakt het nog zorgelijker. De bevoegdheden van toezichthouders zijn in die gevallen niet toereikend om dit aan te pakken. Dit vraagt om een bredere aanpak met het OM, politie en opsporingsdiensten.”
Zorginstelling ’s Heeren Loo gaat met elke zzp’er om tafel om de diploma’s van de uitzendkrachten op de website van de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) te controleren. Twee medewerkers wilden niet meewerken aan het onderzoek. “Voor hen houdt het werk bij de zorgorganisatie op. Er is echt een zerotolerancebeleid. Als je je niet wilt laten controleren, kunnen wij niet checken of je aan de eisen voldoet. Dan stopt onze relatie”, zegt regiodirecteur Bas Jansen van ’s Heeren Loo. De zorginstantie vertrouwt niet meer op de screening door bemiddelingsbureaus en tussenpersonen. “Je werkt hier met kwetsbare mensen. Iemand die niet gekwalificeerd is, kan meer schade aanrichten dan als we iemand niet kunnen inzetten.”
Meer dan tachtig belastingambtenaren gaan vanaf 1 januari 2025 jacht maken op schijnzelfstandigheid van zzp’ers. Na acht jaar gedogen wordt een streep gezet door het handhavingsmoratorium. Volgens programmamaker handhaving arbeidsrelaties van de Belastingdienst John Piepers hebben werkenden én opdrachtgevers de verantwoordelijkheid de arbeidsrelatie goed in te vullen. Zijn advies aan zzp’ers: “Zorg dat je werkrelatie gezagvrij wordt. Je maakt dan als zzp'er geen onderdeel uit van die organisatie. Je bent niet aan te sturen. Het is gewoon een opdracht en die mag jij helemaal vrij invullen. Is er sprake van gezag binnen de arbeidsrelatie, dan moet je gaan nadenken.”
Volgens Piepers gebeurt er vanaf volgend jaar niet zoveel anders. “We blijven dezelfde opsporings- en handhavingsinstrumenten inzetten. Alleen voor situaties waarin we een andere blik op de feitelijke situatie constateren, kunnen we vanaf 1 januari 2025 met terugwerkende kracht gaan corrigeren. We gaan overigens niet verder terug dan 1 januari 2025, dus pas op 1 januari 2030 kunnen we voor vijf jaar terug corrigeren.”
Het arbeidsrecht is de meetlat waarlangs alles wordt gelegd. Daar moet elke zelfstandig ondernemer zich van bewust zijn, stelt Piepers. “Het schrijft dwingend voor wanneer werkzaamheden binnen dienstbetrekking worden uitgevoerd of wanneer het binnen zelfstandigheid kan. Onze kernboodschap is dan ook: arbeidsrecht is geen keuzerecht.” De programmamanager zegt dat het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid na de zomer met een bewustwordingscampagne voor zzp’ers komt.
Veel zelfstandigen kennen nog de regel uit de VAR-verklaring, dat je opdrachten moest hebben van drie verschillende opdrachtgevers om zzp'er te zijn. Volgens Piepers is dat aantal niet doorslaggevend. “In theorie kan het zo zijn dat één daarvan binnen dienstbetrekking moet zijn, want er is sprake van een gezagsverhouding. Stel er is sprake van één arbeidsrelatie, dat zijn er heel veel, en is de conclusie binnen dienstbetrekking, dan zul je je moeten uitschrijven bij de KVK of je arbeidsrelatie aanpassen. Daarnaast zal in de aangifte inkomensheffing de staking van de onderneming verwerkt moeten worden en moet je zorgen dat je voor de omzetbelasting wordt uitgeschreven.”
Opdrachtgevers stoten uit koudwatervrees zzp’ers af
De aankondiging van de Belastingdienst vanaf 2025 weer te gaan handhaven op schijnzelfstandigheid, heeft volgens Vereniging Zelfstandigen Nederland (VZN) nu al een negatief effect voor zzp’ers. Opdrachtgevers houden overeenkomsten tegen het licht, sommigen besluiten deze niet te verlengen. Dat betekent geen inkomen meer voor de zzp’er.
Het interview in De Ondernemer met programmamanager handhaving arbeidsrelaties van de Belastingdienst John Piepers (zie artikel hiervoor), heeft veel losgemaakt bij zzp’ers én opdrachtgevers. VZN-voorzitter Cristel van de Ven ziet dat een flink aantal opdrachtgevers rigoureuze besluiten neemt. “De NOS heeft aangegeven volgend jaar niet meer te gaan werken met freelancers. Ik krijg dat ook door uit andere organisaties. Er melden zich zzp'ers die lesgeven aan onderwijsinstellingen. Zij hebben te horen gekregen dat de cursus stopt, tenzij je in vaste dienst komt. Als ze dat doen, krijgen ze een piekklein kruimelcontractje van 40 uur op jaarbasis.”
Met de conceptwet Verduidelijking Arbeidsrelaties (VBAR) trekt de overheid het net rond zelfstandigen verder aan, meent Van de Ven. “VBAR is superstrak als het gaat om werken onder gezag. Die mogelijk nieuwe wetgeving is vele malen strikter dan datgene wat de jurisprudentie nu zegt en dat levert heel veel paniek op.” Volgens de VZN is er nog altijd veel onduidelijkheid over wat de ondernemerscriteria precies zijn. Met als gevolg dat opdrachtgevers aan koudwatervrees leiden en het zekere voor het onzekere nemen.
VZN wil dat de nieuwe minister Eddy van Hijem (NSC) inzet op rechtsvermoeden van werknemerschap en stopt met het idee van verduidelijking beoordeling arbeidsrelatie. “Het is veel te strikt en leidt voor veel zelfstandigen tot geen opdrachten meer krijgen óf kruimelcontracten. Dat willen we als Nederland ook niet. Bovendien hebben we door het afbouwen van fiscale voorzieningen voor zelfstandigen en het versterken van passende sociale zekerheid voor deze groep, de grootste bezwaren die er mogelijk tegen zzp'ers zijn, al op andere manieren opgelost.”
Heb je twijfels of een vraag over een overeenkomst, modelcontract of heb je een geschil? Heb je een juridisch probleem? Neem dan snel contact op het de juridische helpdesk van Het Ondernemerscollectief: daar kun je terecht als je een vraag hebt of advies wilt.
Bedankt voor je interesse in deze download. Wij hebben deze download beschikbaar gesteld via zzpmodelovereenkomsten.nl, je kunt jezelf daar gratis aanmelden, online het model invullen, online ondertekenen en bewaren. Klik hier om jezelf gratis aan te melden.
Volg deze link om het door jouw opgevraagde item in te kunnen zien.
Je bent ingelogd en kunt direct downloaden!
Om een bestand te kunnen downloaden of in te kunnen zien, moet je ingelogd zijn. Login of registreer jezelf gratis!